درباره بربط

کارهای دستی،‌ نقاشی ها، کتاب ها و شعر های اثر شاعران ایرانی نشان می دهد که بربط (عود)   در پارس باستان و بسیار رایج بوده و بزرگترین نوازنده آن ‌ “باربد” بوده است.

برخی تاریخ دانان معتقدند که کلمه بربط (عود) از نام ” بربد” گرفته شده است. برخی دیگر عقیده دارند که این واژه مربوط می شود به سینه ی اردک. شباهتی قوی بین یک اردک ایستاده و شکل این آلت موسیقی وجود دارد. بربط اساس تمام موسیقی ها در ایران و بیشتر کشورهای همسایه آن از جمله ترکیه عراق سوریه مصر و …. بوده است. 

این آلت موسیقی از راه ابریشم که به راه های PIPA  به چین و BIWA  در ژاپن می رسید به  خاور دور انتقال یافت.در طول جنگ های مقدس، زریاب موسیقی دان ایرانی بربط را به اسپانیا که نام آن از “الود” به “لود” و سپس به “لوت”  تغییر یافت معرفی کرد. پس از ورود اسلام در ایران، بربط یکی از اصلی ترین ابزار موسیقی دنیای عرب در ایران شد. اندازه گودی این آلت افزایش یافت دهانه آن کوتاه شد و 6  تار آن بنا به سلیقه و تمایل اعراب به آن افزوده شد و نام آن به “عود”  (یعنی چوب در زبان عرب) تغییر یافت. به خاطر این پذیرش بزرگ از سوی اعراب بسیاری از نوازندگان ایرانی از جمله ابراهیم موصلی و پسرش اسحاق موصلی به عراق و دیگر کشورها ی عربی هجرت کردند تا فن استفاده از این ابزار موسیقی را آموزش  دهند. مهاجرت موسیقیدانان ایرانی به کشورهای عرب به دلایل نامعلوم  باعث کاهش استفاده از این ابزار در ایران، تا دوره صفویان  شد و سپس استفاده از آن به طور کل از بین رفت.

در سال 1996 استاد ابراهیم قنبری مهر پس از سالها تحقیق بربطی  طراحی کرد که شبیه شکل اصلی آن در ایران باستان پیش از حمله اعراب بود.  ویژگیهای بی نظیر این آلت موسیقی شامل موارد زیر است:

طول تخته انگشت 37 مانتی متر، طول گردن ابزار 26سانت، تخته انگشت رو به صورت 11 سانت، طول تار 61 سانت، طول کاسه 30 سانت و عمق آن 20 سانتی متر.

هرچه اندازه کاسه کوچکتر باشد ارتباط دوسویه بین نوازنده و ابزار بیشتر و بهتر است. طراحی بی نظیر و برجستگی بیرون ابزار که در زیر تخته صدا قرار دارد باعث می شود این وسیله صدای بلندتر و اکوی بیشتری در مقایسه با عود های ترکی و عربی داشته باشد. از همه مهمتر این که گردن بلند تر و افزایش تخته انگشت رو به صورت به نوازنده این امکان را میدهد که نت ها را به بالاترین اکتت رسانده و نیاز به 6 کورس را از بین می برد. یک واحد تقریبا 6  اکتتی با شروع از G2=98Hz‌ تا f5=696hZ که با دیگر ابزار موسیقی در موسیقی های سنتی ایران همخوانی دارد،‌ پوشش دهی می شود.

ازسال 1996 بهروزی نیا منحصرا از این ابزار به امید بازگرداندن آن به هویت ایرانی استفاده کرده است. این تلاش موفقیت آمیز بوده و بربط روز به روز در ایران شناخته شده تر می شود.